Basa Haryanvi
Tampilan
Haryanvi | |
---|---|
हरियाणवी | |
![]() Kata "Hariyāṇavī" titulis dilom huruf Diwanagori | |
Tipakay di | Haryana rik Delhi |
Wilayah | Indiya, Pakistan[1] |
Etnik | Jolma Haryanvi |
Jumlah panutur | 10 juta (2011)[2] |
Diwanagori, Nastaliq[1] | |
Kode basa | |
ISO 639-3 | bgc |
Glottolog | hary1238 |
![]() Distribution of native Haryanvi speakers in India |
Basa Haryanvi (हरियाणवी - हरयाणवी) atawa Jatu joda da salah osay basa Indo-Arya say dituturko Jolma Haryanvi di nagara bagiyan Haryana rik Delhi, di nagara India.
Huruf
[dandani | dandani sumbor]Diwanagori
[dandani | dandani sumbor]a | ā | i | ī | u | ū | e | ai | o | au | aṁ | aḥ | |
अ | आ | इ | ई | उ | ऊ | ए | ऐ | ओ | औ | अं | अः | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
k- | क | का | कि | की | कु | कू | के | कै | को | कौ | कं | कः |
kh- | ख | खा | खि | खी | खु | खू | खे | खै | खो | खौ | खं | खः |
g- | ग | गा | गि | गी | गु | गू | गे | गै | गो | गौ | गं | गः |
gh- | घ | घा | घि | घी | घु | घू | घे | घै | घो | घौ | घं | घः |
ṅ- | ङ | ङा | ङि | ङी | ङु | ङू | ङे | ङै | ङो | ङौ | ङं | ङः |
c- | च | चा | चि | ची | चु | चू | चे | चै | चो | चौ | चं | चः |
ch- | छ | छा | छि | छी | छु | छू | छे | छै | छो | छौ | छं | छः |
j- | ज | जा | जि | जी | जु | जू | जे | जै | जो | जौ | जं | जः |
jh- | झ | झा | झि | झी | झु | झू | झे | झै | झो | झौ | झं | झः |
ñ- | ञ | ञा | ञि | ञी | ञु | ञू | ञे | ञै | ञो | ञौ | ञं | ञः |
ṭ- | ट | टा | टि | टी | टु | टू | टे | टै | टो | टौ | टं | टः |
ṭh- | ठ | ठा | ठि | ठी | ठु | ठू | ठे | ठै | ठो | ठौ | ठं | ठः |
ḍ- | ड | डा | डि | डी | डु | डू | डे | डै | डो | डौ | डं | डः |
ḍh- | ढ | ढा | ढि | ढी | ढु | ढू | ढे | ढै | ढो | ढौ | ढं | ढः |
ṇ- | ण | णा | णि | णी | णु | णू | णे | णै | णो | णौ | णं | णः |
t- | त | ता | ति | ती | तु | तू | ते | तै | तो | तौ | तं | तः |
th- | थ | था | थि | थी | थु | थू | थे | थै | थो | थौ | थं | थः |
d- | द | दा | दि | दी | दु | दू | दे | दै | दो | दौ | दं | दः |
dh- | ध | धा | धि | धी | धु | धू | धे | धै | धो | धौ | धं | धः |
n- | न | ना | नि | नी | नु | नू | ने | नै | नो | नौ | नं | नः |
p- | प | पा | पि | पी | पु | पू | पे | पै | पो | पौ | पं | पः |
ph- | फ | फा | फि | फी | फु | फू | फे | फै | फो | फौ | फं | फः |
b- | ब | बा | बि | बी | बु | बू | बे | बै | बो | बौ | बं | बः |
bh- | भ | भा | भि | भी | भु | भू | भे | भै | भो | भौ | भं | भः |
m- | म | मा | मि | मी | मु | मू | मे | मै | मो | मौ | मं | मः |
y- | य | या | यि | यी | यु | यू | ये | यै | यो | यौ | यं | यः |
r- | र | रा | रि | री | रु | रू | रे | रै | रो | रौ | रं | रः |
l- | ल | ला | लि | ली | लु | लू | ले | लै | लो | लौ | लं | लः |
v- | व | वा | वि | वी | वु | वू | वे | वै | वो | वौ | वं | वः |
ś- | श | शा | शि | शी | शु | शू | शे | शै | शो | शौ | शं | शः |
ṣ- | ष | षा | षि | षी | षु | षू | षे | षै | षो | षौ | षं | षः |
s- | स | सा | सि | सी | सु | सू | से | सै | सो | सौ | सं | सः |
h- | ह | हा | हि | ही | हु | हू | हे | है | हो | हौ | हं | हः |
Arab Urdu
[dandani | dandani sumbor]Golar Huruf rik Fonom
[dandani | dandani sumbor]Golar | Bontuk | IPA | Latin | Unicode | Order | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Urdu Latin Urdu |
Posay | Uncuk | Tongah-tongah | Pangkal | ALA-LC[3] | Hunterian[4] | [5] | [6] | [7] | ||
الف alif |
ا | ـا | /ɑː/, /ʔ/, rokop | ā, – | ā, – | U+0627 | 1 | 1 | 1 | ||
بے bē |
ب | ـب | ـبـ | بـ | /b/ | b | b | U+0628 | 2 | 2 | 2 |
پے pē |
پ | ـپ | ـپـ | پـ | /p/ | p | p | U+067E | 3 | 3 | 3 |
تے tē |
ت | ـت | ـتـ | تـ | /t/ | t | t | U+062A | 4 | 4 | 4 |
ٹے ṭē |
ٹ | ـٹ | ـٹـ | ٹـ | /ʈ/ | ṭ | t | U+0679 | 5 | 5 | 5 |
ثے s̱ē |
ث | ـث | ـثـ | ثـ | /s/ | s̱ | s | U+062B | 6 | 6 | 6 |
جيم jīm |
ج | ـج | ـجـ | جـ | /d͡ʒ/ | j | j | U+062C | 7 | 7 | 7 |
چے cē |
چ | ـچ | ـچـ | چـ | /t͡ʃ/ | c | ch | U+0686 | 8 | 8 | 8 |
بڑی حے baṛī ḥē |
ح | ـح | ـحـ | حـ | /ɦ/ | ḥ | h | U+062D | 9 | 9 | 9 |
حائے حطی ḥā'e huttī | |||||||||||
حائے مہملہ ḥā'e muhmala | |||||||||||
خے k͟hē |
خ | ـخ | ـخـ | خـ | /x/ | k͟h | kh | U+062E | 10 | 10 | 10 |
دال dāl |
د | ـد | /d/ | d | d | U+062F | 11 | 11 | 11 | ||
ڈال ḍāl |
ڈ | ـڈ | /ɖ/ | ḍ | d | U+0688 | 12 | 12 | 12 | ||
ذال ẕāl |
ذ | ـذ | /z/ | ẕ | z | U+0630 | 13 | 13 | 13 | ||
رے rē |
ر | ـر | /r/ | r | r | U+0631 | 14 | 14 | 14 | ||
ڑے ṛē |
ڑ | ـڑ | /ɽ/ | ṛ | r | U+0691 | 15 | 15 | 15 | ||
زے zē |
ز | ـز | /z/ | z | z | U+0632 | 16 | 16 | 16 | ||
ژے zhē |
ژ | ـژ | /ʒ/ | zh | zh | U+0698 | 17 | 17 | 17 | ||
سین sīn |
س | ـس | ـسـ | سـ | /s/ | s | s | U+0633 | 18 | 18 | 18 |
شین shīn |
ش | ـش | ـشـ | شـ | /ʃ/ | sh | sh | U+0634 | 19 | 19 | 19 |
صاد ṣwād |
ص | ـص | ـصـ | صـ | /s/ | ṣ | s | U+0635 | 20 | 20 | 20 |
ضاد ẓwād |
ض | ـض | ـضـ | ضـ | /z/ | ẓ | z | U+0636 | 21 | 21 | 21 |
طوے t̤o’ē |
ط | ـط | ـطـ | طـ | /t/ | t̤ | t | U+0637 | 22 | 22 | 22 |
ظوے z̤o’ē |
ظ | ـظ | ـظـ | ظـ | /z/ | z̤ | z | U+0638 | 23 | 23 | 23 |
عین ‘ain |
ع | ـع | ـعـ | عـ | /ɑː/, /oː/, /eː/, /ʔ/, /ʕ/, silent |
‘ | ‘ | U+0639 | 24 | 24 | 24 |
غین g͟hayn |
غ | ـغ | ـغـ | غـ | /ɣ/ | g͟h | gh | U+063A | 25 | 25 | 25 |
فے fē |
ف | ـف | ـفـ | فـ | /f/ | f | f | U+0641 | 26 | 26 | 26 |
قاف qāf |
ق | ـق | ـقـ | قـ | /q/ | q | q | U+0642 | 27 | 27 | 27 |
کاف kāf |
ک | ـک | ـکـ | کـ | /k/ | k | k | U+06A9 | 28 | 28 | 28 |
گاف gāf |
گ | ـگ | ـگـ | گـ | /ɡ/ | g | g | U+06AF | 29 | 29 | 29 |
لام lām |
ل | ـل | ـلـ | لـ | /l/ | l | l | U+0644 | 30 | 30 | 30 |
میم mīm |
م | ـم | ـمـ | مـ | /m/ | m | m | U+0645 | 31 | 31 | 31 |
نون nūn |
ن | ـن | ـنـ | نـ | /n/, /ɲ/, /ɳ/, /ŋ/ |
n | n | U+0646 | 32 | 32 | 32 |
نون غنّہ nūn g͟hunnā |
ں ٘ |
ـں | ـںـ | ںـ | / ◌̃ / | ṉ | n | U+06BA U+0658 |
32a | 33 | |
واؤ wā’o |
و | ـو | /ʋ/, /uː/, /ʊ/, /o ː/, /ɔː/ |
v, ū, u, o, au |
w, ū, u, o, au |
U+0648 | 33 | 33 | 34 | ||
ہے hē |
ہ | ـہ | ـہـ | ہـ | /ɦ/, /ɑː/, /eː/ | h, ā, e | h, ā, e | U+06C1 | 34 | 34 | 35 |
چھوٹی ہے choṭī hē |
34a | ||||||||||
دو چشمی ہے do-cashmī hē |
ھ | ـھ | ـھـ | ھـ | /ʰ/ atawa /ʱ/ | h | h | U+06BE | 35 | 34b | 36 |
یے yē |
ی | ـی | ـیـ | یـ | /j/, /iː/, /ɑː/ | y, ī, á | y, ī, á | U+06CC | 36 | 35 | 38 |
بڑی یے baṛī yē |
ے | ـے | /ɛː/, /eː/ | ai, e | ai, e | U+06D2 | 37 | 35b | 39 | ||
ہمزہ hamzah |
ئ | ـئ | ـئـ | ئـ | /ʔ/ atawa rokop | ’, –, yi | ’, –, yi | U+0626 | 35a | 37 | |
ء | U+0621 | 0 |
- Catatan:
- Hamzah: dilom Bahasa Urdu, hamzah rokop dilom sagala bontuk kacuwali ponah tipakay di hamzah-e-izafat. Pamakayan utama hamzah dilom Bahasa Urdu joda da untuk njajakko gugus vokal.
- Makka kata-kata dilom Bahasa Urdu say pangkalna makay huruf ں, ھ, ڑ, atawa ے.
Tabol
[dandani | dandani sumbor]Kalumpuk | Huruf | Golar | Unicode [8][9] | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Nastaliq |
Naskh rik diakritik |
Latin Urdu atawa Basa Inggris [6][10] | ||||
Alif | آ | آ | الف مدہ | الِف مَدّه |
alif maddah |
U+0622 alif rik madda dinggak [9] |
Hamzah | ء | ء | ہمزہ | ہَمْزه |
hamzah | U+0621 hamza |
___ | ___ | |||||
ٔ | ــٔـ | ___ | ___ | diakritik hamzah | U+0654 Hamza Dinggak | |
ت | ت | تاء مفتوحة | تَاء مَفْتُوحَة | tāʼ maftūḥah "ta tibukak" |
U+062A Teh |
Digraf
[dandani | dandani sumbor]Digraf[3] | Transkripsi[3] | IPA | Cuntuh |
بھ | bh | [bʱ] | بھاری |
پھ | ph | [pʰ] | پھول |
تھ | th | [tʰ] | تھم |
ٹھ | ṭh | [ʈʰ] | ٹھنڈا |
جھ | jh | [d͡ʒʱ] | جھاڑی |
چھ | ch | [t͡ʃʰ] | چھتری |
دھ | dh | [dʱ] | دھوبی |
ڈھ | ḍh | [ɖʱ] | ڈھول |
رھ | rh | [rʱ] | تیرھواں |
ڑھ | ṛh | [ɽʱ] | اڑھائی |
کھ | kh | [kʰ] | کھانسی |
گھ | gh | [ɡʱ] | گھوڑا |
لھ | lh | [lʱ] | دولھا(alternatif jak دُلہا) |
مھ | mh | [mʱ] | تمھیں(alternatif jak تمہیں) |
نھ | nh | [nʱ] | ننھا(walawpun panday ticawako bih gugus konsonan) |
وھ | wh | [ʋʱ] | وھاب(walawpun panday ticawako bih gugus konsonan) |
یھ | yh | [jʱ] |
Huruf barih silau jak Arab Persia
[dandani | dandani sumbor]Huruf | IPA |
---|---|
ٹ | /ʈ/ |
ڈ | /ɖ/ |
ڑ | /ɽ/ |
ں | /◌̃/ |
ے | /ɛ:/ atawa /e:/ |
Huruf Vokal
[dandani | dandani sumbor]Romanisasi | Pangucapan | Uncuk | Tongah-tongah | Pangkal |
---|---|---|---|---|
a | /ə/ | N/A | ـَ | اَ |
ā | /aː/ | ـَا، ـَی، ـَہ | ـَا | آ |
i | /ɪ/ | N/A | ـِ | اِ |
ī | /iː/ | ـِى | ـِیـ | اِی |
e | /eː/ | ـے | ـیـ | اے |
ai | /ɛː/ | ـَے | ـَیـ | اَے |
u | /ʊ/ | N/A | ـُ | اُ |
ū | /uː/ | ـُو | اُو | |
o | /oː/ | ـو | او | |
au | /ɔː/ | ـَو | اَو |
Golar Huruf | Uncuk | Tongah-tongah | Pangkal | Posay |
---|---|---|---|---|
چھوٹی يے Choṭī ye |
ـی | ـیـ | یـ | ی |
بڑی يے Baṛī ye |
ـے | ے |
Golar Huruf | Uncuk | Tongah-tongah | Pangkal | Posay |
---|---|---|---|---|
گول ہے Gol he |
ـہ | ـہـ | ہـ | ہ |
دو چشمی ہے Do-cašmi he |
ـھ | ـھـ | ھـ | ھ |
Bontuk | Urdu | Transkripsi |
Ortografi | ں | ṉ |
Bontuk Uncuk | میں | maiṉ |
Bontuk Tongah-tongah | کن٘ول | kaṉwal |
Iẓāfat
[dandani | dandani sumbor]Bontuk | Cuntuh | Transliterasi | Horti |
---|---|---|---|
ــِ | شیرِ پنجاب | sher-e-Panjāb | Singa Punjabi |
ۂ | ملکۂ دنیا | malikā-e-dunyā | Ratu Dunia |
ئ | ولئ کامل | walī-e-kāmil | Wali say sampurna |
ۓ | مۓ عشق | mai-e-ishq | Inuman (anggur) cinta |
ئے | روئے زمین | rū-'e-zamīn | Pudak Bumi |
صدائے بلند | sadā-'e-buland | Suwara korcing |
Angka
[dandani | dandani sumbor]Hindu–Arab | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Urdu | ۰ | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ |
Diwanagori | ० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
Rujukan
[dandani | dandani sumbor]- ↑ 1,0 1,1 For the Rangri dialect of Haryanvi spoken in Pakistan.
- ↑ Haryanvi at Ethnologue (25th ed., 2022) Citakan:Closed access
- ↑ 3,0 3,1 3,2 "Urdu romanization" (PDF). The Library of Congress.
- ↑ Geographical Names Romanization in Pakistan. UNGEGN, 18th Session. Geneva, 12–23 August 1996. Working Papers No. 85 and No. 85 Add. 1.
- ↑ Tej K. Bhatia, Ashok Koul Colloquial Urdu: The Complete Course for Beginners 2015, Routledg, ISBN 978-1-317-30471-5 hal 41–42
- ↑ 6,0 6,1 Kasalahan dilom pangutipan: Tag
<ref>
tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernamauser.uni-hannover
- ↑ The far right column was the numbering in the old version of this wiki article. But the Urdu alphabet is very rarely shown with numbering, and the only time I've seen it numbered the order was different to this. Juni 2020
- ↑ "Extended Arabic Letter". unicode.org. Retrieved 6 April 2020.
- ↑ 9,0 9,1 "Based on ISO 8859-6". unicode.org. Retrieved 6 April 2020.
- ↑ Kasalahan dilom pangutipan: Tag
<ref>
tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernamabook: project fluency