Basa Shina
Shina | |
---|---|
ݜݨیاٗ زبان / ݜݨیاٗ گلیتوࣿ زبان Ṣiṇyaá | |
![]() | |
Pangucapan | [ʂiɳjá] |
Tipakay di | Pakistan, India |
Wilayah | Gilgit-Baltistan, Kohistan, Drass, Gurez |
Etnik | Shina |
Jumlah panutur | 720.200 Shina (2018)[1] rik Shina, Kohistani 458.000 (2018)[2] |
Indo-Eropa
| |
Arab (Nastaliq)[3] | |
Kode basa | |
ISO 639-3 | Salah osay:scl – Shina Standarplk – Kohistani Shina |
Glottolog | shin1264 Shinakohi1248 Kohistani Shina |
![]() Distribution of Shina language in Dark Orange | |
Basa Shina joda da salah osay basa say dituturko Jolma Shina di nagara Pakistan.[4] Di Pakistan, joda da basa mayoritas di Gilgit-Baltistan say sabagiyan balak dituturko jolma say ngaman di Gilgit-Baltistan rik Kohistan.[5][6]
Huruf
[dandani | dandani sumbor]Konsonan
[dandani | dandani sumbor]Golar | Bontuk | IPA | Latin[7] | Unicode | Catatan | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Shina | Posay | Uncuk | Tongah | Pangkal | ||||
الڦ aliv |
ا | ـا | ـا | ا / آ | [ʌ], [∅], silent | – / aa | U+0627 U+0627 |
At the beginning of a word it can either come with diacritic, or it can come in form of aliv-madda (آ), or it can be stand-alone and silent, succeeded by a vowel letter. Diacritics اَ اِ، اُ can be omitted in writing. |
بےࣿ be |
ب | ـب | ـبـ | بـ | [b] | b | U+0628 | |
پےࣿ pe |
پ | ـپ | ـپـ | پـ | [p] | p | U+067E | |
تےࣿ te |
ت | ـت | ـتـ | تـ | [t̪] | t | U+062A | |
ٹےࣿ te |
ٹ | ـٹ | ـٹـ | ٹـ | [ʈ] | ṭ | U+0679 | |
ثےࣿ se |
ث | ـث | ـثـ | ثـ | [s] | s | U+062B | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter siin س .[8] |
جوࣿم ǰom |
ج | ـج | ـجـ | جـ | [d͡ʒ] | ǰ | U+062C | |
چےࣿ če |
چ | ـچ | ـچـ | چـ | [t͡ʃ] | č | U+0686 | |
څےࣿ tse |
څ | ـڅ | ـڅـ | څـ | [t͡s] | ts | U+0685 | Letter borrowed from Pashto alphabet. |
ڇےࣿ c̣e |
ڇ | ـڇ | ـڇـ | ڇـ | [ʈ͡ʂ] | c̣ | U+0687 | Unique letter for Shina language. Some Shina literatures and documents use two horizontal lines instead of four dots, use حٍـ instead of ڇـ. |
حےࣿ he |
ح | ـح | ـحـ | حـ | [h] | h | U+062D | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter hay ہ .[8] |
خےࣿ khe |
خ | ـخ | ـخـ | خـ | [x]~[kʰ] | kh | U+062E | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with digraph letter khe کھ .[8] |
دال daal |
د | ـد | - | - | [d̪] | d | U+062F | |
ڈال ḍaal |
ڈ | ـڈ | - | - | [ɖ] | ḍ | U+0688 | |
ذال zaal |
ذ | ـذ | - | - | [z] | z | U+0630 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter ze ز .[8] |
رےࣿ re |
ر | ـر | - | - | [r] | r | U+0631 | |
ڑےࣿ ṛe |
ڑ | ـڑ | - | - | [ɽ] | ṛ | U+0691 | |
زےࣿ ze |
ز | ـز | - | - | [z] | z | U+0632 | |
ژےࣿ že / ǰe |
ژ | ـژ | - | - | [ʒ]~[d͡ʒ] | ž / ǰ | U+0632 | Only used in loanwords of Persian and European origin. Can be replaced with letter jom ج .[8] |
ڙےࣿ ẓe |
ڙ | ـڙ | - | - | [ʐ] | ẓ | U+0699 | Unique letter for Shina language. Some Shina literatures and documents use two horizontal lines instead of four dots, use رً instead of ڙ. |
سِین siin |
س | ـس | ـسـ | سـ | [s] | s | U+0633 | |
شِین šiin |
ش | ـش | ـشـ | شـ | [ʃ] | š | U+0634 | |
ݜِین ṣiin |
ݜ | ـݜ | ـݜـ | ݜـ | [ʂ] | ṣ | U+0687 | Unique letter for Shina language. Some Shina literatures and documents use two horizontal lines instead of four dots, use سً instead of ݜ. |
صواد swaad |
ص | ـص | ـصـ | صـ | [s] | s | U+0635 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter siin س .[8] |
ضواد zwaad |
ض | ـض | ـضـ | ضـ | [z] | z | U+0636 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter ze ز .[8] |
طوے tooy |
ط | ـط | ـطـ | طـ | [t̪] | t | U+0637 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter te ت .[8] |
ظوے zooy |
ظ | ـظ | ـظـ | ظـ | [z] | z | U+0638 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter ze ز .[8] |
عَین ayn |
ع | ـع | ـعـ | عـ | [ʔ], silent | - | U+0639 | Only used in loanwords of Arabic origin. Can be replaced with letter aliv ا .[8] |
غَین gayn |
غ | ـغ | ـغـ | غـ | [ɣ]~[ɡ] | g | U+063A | Only used in loanwords of Arabic and Turkic origin. Can be replaced with letter gaaf گ.[8] |
فےࣿ fe / phe |
ف | ـف | ـفـ | فـ | [f]~[pʰ] | f / ph | U+0641 | Only used in loanwords. Can be replaced with digraph letter phe پھ .[8] |
ڦےࣿ ve |
ڦ | ـڦ | ـڦـ | ڦـ | [v] | v | U+06A6 | Unique letter for Shina language. Some Shina literatures and documents use two horizontal lines instead of four dots, use ڡً instead of ڦ. |
قاف qaaf / kaaf |
ق | ـق | ـقـ | قـ | [q]~[k] | q / k | U+0642 | Only used in loanwords of Arabic and Turkic origin. Can be replaced with letter kaaf ک .[8] |
کاف kaaf |
ک | ـک | ـکـ | کـ | [k] | k | U+0643 | |
گاف gaaf |
گ | ـگ | ـگـ | گـ | [ɡ] | g | U+06AF | |
ڱاف / گاف گُنَہ ngaaf / gaaf gunna |
ڱ | ـڱ | ـڱـ | ڱـ | /ŋ/ | ng | U+06B1 | Unique letter for Kohistani Shina language.[9] |
لام laam |
ل | ـل | ـلـ | لـ | [l] | l | U+0644 | |
مِیم miim |
م | ـم | ـمـ | مـ | [m] | m | U+0645 | |
نُون nپھ |
ـپھ | ـپھـ | پھـ | [pʰ] | ph | U+067E and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] | |
تھےࣿ the |
تھ | ـتھ | ـتھـ | تھـ | [t̪ʰ] | th | U+062A and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
ٹھےࣿ ṭhe |
ٹھ | ـٹھ | ـٹھـ | ٹھـ | [ʈʰ] | ṭh | U+0679 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
جھوࣿم ǰhom |
جھ | ـجھ | ـجھـ | جھـ | [d͡ʒʱ] | ǰh | U+062C and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
چھےࣿ čhe |
چھ | ـچھ | ـچھـ | چھـ | [t͡ʃʰ] | čh | U+0686 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
څھےࣿ tshe |
څھ | ـڅھ | ـڅھـ | څھـ | [t͡sʰ] | tsh | U+0685 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
ڇھےࣿ c̣he |
ڇھ | ـڇھ | ـڇھـ | ڇھـ | [ʈ͡ʂʰ] | c̣h | U+0687 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
دھےࣿ dhe |
دھ | ـدھ | ـدھـ | دھـ | [d̪ʱ] | dh | U+062F and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
ڈھےࣿ ḍhe |
ڈھ | ـڈھ | ـڈھـ | ڈھـ | [ɖʱ] | ḍh | U+0688 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
رھےࣿ rhe |
رھ | ـرھ | ـرھـ | رھـ | [rʱ] | rh | U+0631 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
زھےࣿ zhe |
زھ | ـزھ | ـزھـ | زھـ | [zʱ] | zh | U+0632 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
ڙھےࣿ ẓhe |
ڙھ | ـڙھ | ـڙھـ | ڙھـ | [zʱ] | ẓh | U+0699 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
کھےࣿ khe |
کھ | ـکھ | ـکھـ | کھـ | [kʰ] | kh | U+0643 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
گھےࣿ ghe |
گھ | ـگھ | ـگھـ | گھـ | [ɡʱ] | gh | U+06AF and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
لھےࣿ lhe |
لھ | ـلھ | ـلھـ | لھـ | [lʱ] | lh | U+0644 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
مھےࣿ mhe |
مھ | ـمھ | ـمھـ | مھـ | [mʱ] | mh | U+0645 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
نھےࣿ nhe |
نھ | ـنھ | ـنھـ | نھـ | [nʱ] | nh | U+0646 and U+06BE |
A digraph, counted as a letter.[9] |
Vokal
[dandani | dandani sumbor]Vokal di pangkal kata | ||||
---|---|---|---|---|
a | e | i | o | u |
اَ | ایࣿـ / اےࣿ | اِ | اوࣿ | اُ |
Vokal di tongah kata | ||||
ـَ | یࣿـ / ـیࣿـ | ـِ | وࣿ / ـوࣿ | ـُ |
Vokal di uncuk kata | ||||
◌َہ / ـَہ | ےࣿ / ـےࣿ | ◌ِہ / ـِہ | وࣿ / ـوࣿ | ◌ُہ / ـُہ |
Vokal di pangkal kata | ||||
---|---|---|---|---|
aa | ee | ii | oo | uu |
آ | ایـ / اے | اِیـ / اِی | او | اُو |
Vokal di tongah kata | ||||
ا / ـا | یـ / ـیـ | ◌ِیـ / ـِیـ | و / ـو | ◌ُو / ـُو |
Vokal di uncuk kata | ||||
ا / ـا | ے / ـے | ◌ِی / ـِی | و / ـو | ◌ُو / ـُو |
Vokal di pangkal kata | ||||
---|---|---|---|---|
aá | eé | ií | oó | uú |
آٗ | ایٗـ / اےٗ | اِیٗـ / اِیٗ | اوٗ | اُوٗ |
Vokal di tongah kata | ||||
اٗ / ـاٗ | یٗـ / ـیٗـ | ◌ِیٗـ / ـِیٗـ | وٗ / ـوٗ | ◌ُوٗ / ـُوٗ |
Vokal di uncuk kata | ||||
اٗ / ـاٗ | ےٗ / ـےٗ | ◌ِیٗ / ـِی | وٗ / ـوٗ | ◌ُوٗ / ـُوٗ |
Vokal di pangkal kata | ||||
---|---|---|---|---|
áa | ée | íi | óo | úu |
آٰ | ایٰـ / اےٰ | اِیٰـ / اِیٰ | اوٰ | اُوٰ |
Vokal di tongah kata | ||||
اٰ / ـاٰ | یٰـ / ـیٰـ | ◌ِیٰـ / ـِیٰـ | وٰ / ـوٰ | ◌ُوٰ / ـُوٰ |
Vokal di uncuk kata | ||||
اٰ / ـاٰ | ےٰ / ـےٰ | ◌ِیٰ / ـِیٰ | وٰ / ـوٰ | ◌ُوٰ / ـُوٰ |
Cuntuh Tulisan
[dandani | dandani sumbor]اَساٰ ایࣿک سَنِیٰلو گوٰݜ پَشیٰس. اَساٰ دَہِیٰلو گوٰݜ پَشیٰس. گوٰݜ جیٰجِہ دَہِیٰلوࣿ لیٰل بِیٰنوࣿ. گوٰݜ وَزِیٗ نَہ دِتوباٰلو.
Asáa ek saníilo góoṣ pašées. Asáa dahíilo góoṣ pašées. Góoṣ jéeji dahíilo léel bíino. Góoṣ wazií na ditobáalo.
Sikam ngaliyak lombahan say kok radu tiguway. Sikam ngaliyak lombahan sina mutung. Lombahan sina pocakna kona suwah. Lombahan sina mak mungkin rubuh unyin.
Rujukan
[dandani | dandani sumbor]- ↑ "Shina". Ethnologue (in Inggris). Archived from the original on 2019-06-06. Retrieved 25 June 2019.Kategori:CS1 Inggris-language sources (en)
- ↑ "Shina, Kohistani". Ethnologue (in Inggris). Archived from the original on 2019-06-05. Retrieved 25 June 2019.Kategori:CS1 Inggris-language sources (en)
- ↑ "Ethnologue report for Shina". Ethnologue.
- ↑ Danesh Jain, The Indo-Aryan Languages George Cardona, 26 Juni 2007, Routledge, ISBN 978-1-135-79710-2, hal 1018 dilom Bahasa Inggris
- ↑ Anju Saxena, Lesser-Known Languages of South Asia: Status and Policies, Case Studies and Applications of Information Technology Lars Borin, 22 Agustus 2008, Walter de Gruyter, ISBN 978-3-11-019778-5, hal 137 dilom Bahasa Inggris
Shina is an Indo-Aryan language of the Dardic group, spoken in the Karakorams and the western Himalayas: Gilgit, Hunza, the Astor Valley, the Tangir-Darel valleys, Chilas and Indus Kohistan, as well as in the upper Neelam Valley and Dras. Outliers of Shina are found in Ladakh (Brokskat), Chitral (Palula and Sawi), Swat (Ushojo; Bashir 2003: 878) and Dir (Kalkoti).
- ↑ Shina, Ethnologue dilom Bahasa Inggris
- ↑ Radloff, Carla F. with Shakil Ahmad Shakil.1998. Folktales in the Shina of Gilgit. Islamabad: The National Institute of Pakistan Studies and Summer Institute of Linguistics. [1]
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 Kasalahan dilom pangutipan: Tag
<ref>
tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernamaDictionary
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 Kasalahan dilom pangutipan: Tag
<ref>
tidak sah; tidak ditemukan teks untuk ref bernamaPrimer1