Lompat ke isi

Aksara Burma

Jak Wikipedia

Aksara Burma joda da salah osay huruf bujenis Abugida say umum tipakay di nagara Myanmar rik tipakay untuk nulisko bumacom-racom basa say uwat di nagara Myanmar.

Golar Kalumpuk Kalumpuk Huruf Konsonan
Mak tihisok (သိထိလ) Tihisok (ဓနိတ) Busuwara (လဟု) Nasal (Irung) (နိဂ္ဂဟိတ)
Velar
(ကဏ္ဍဇ)
ကဝဂ်
က k /k/ hk /kʰ/ g /ɡ/ gh /ɡ/ ng /ŋ/
ကကြီး [ka̰ dʑí] ခကွေး [kʰa̰ ɡwé] ဂငယ် [ɡa̰ ŋɛ̀] ဃကြီး [ɡa̰ dʑí] [ŋa̰]
Palatal
(တာလုဇ)
စဝဂ်
c /s/ hc /sʰ/ j /z/ jh /z/ ဉ / ည ny /ɲ/
စလုံး [sa̰ lóʊɰ̃] ဆလိမ် [sʰa̰ lèɪɰ̃] ဇကွဲ [za̰ ɡwɛ́] ဈမျဉ်းဆွဲ [za̰ mjɪ̀ɰ̃ zwɛ́] ညကလေး/ ညကြီး [ɲa̰ dʑí]
Alveolar
(မုဒ္ဓဇ)
ဋဝဂ်
t /t/ ht /tʰ/ d /d/ dh /d/ n /n/
ဋသန်လျင်းချိတ် [ta̰ təlɪ́ɰ̃ dʑeɪʔ] ဌဝမ်းဘဲ [tʰa̰ wʊ́ɰ̃ bɛ́] ဍရင်ကောက် [da̰ jɪ̀ɰ̃ ɡaʊʔ] ဎရေမှုတ် [da̰ jè m̥oʊʔ] ဏကြီး [na̰ dʑí]
Dental
(ဒန္တဇ)
တဝဂ်
t /t/ ht /tʰ/ d /d/ dh /d/ n /n/
တဝမ်းပူ [ta̰ wʊ́ɰ̃ bù] ထဆင်ထူး [tʰa̰ sʰɪ̀ɰ̃ dú] ဒထွေး [da̰ dwé] ဓအောက်ခြိုက် [da̰ ʔaʊʔ tɕʰaɪʔ] နငယ် [na̰ ŋɛ̀]
Labial
(ဩဌဇ)
ပဝဂ်
p /p/ hp /pʰ/ b /b/ bh /b/ m /m/
ပစောက် ([pa̰ zaʊʔ]

)

ဖဦးထုပ် ([pʰa̰ ʔóʊʔ tʰoʊʔ]

)

ဗထက်ခြိုက် ([ba̰ tɛʔ tɕʰaɪʔ]

)

ဘကုန်း ([ba̰ ɡóʊɰ̃]

)

[ma̰]
Macom-ragom Konsonan
Mak bukalumpuk
(အဝဂ်)
y /j/ r /j/ l /l/ w /w/ s /θ/
ယပက်လက် [ja̰ pɛʔ lɛʔ] ရကောက်‌ [ja̰ ɡaʊʔ] လငယ် [la̰ ŋɛ̀] ဝ‌ [wa̰] သ‌ [θa̰]
h /h/ l /l/ a /ʔ/
ဟ‌ [ha̰] ဠကြီး [la̰ dʑí] [ʔa̰]
Vokal diwik
i. /ʔḭ/ i /ʔì/ u. /ʔṵ/ u /ʔù/
e /ʔè/ au: /ʔɔ́/ au /ʔɔ̀/
Diakritik untuk huruf konsonan tongah, rik makay huruf [m] sabagay cuntuh
Dasar Huruf IPA MLCTS Catatan

ya pin
မျ [mj] my Umumna bih tipakay di huruf-huruf bilabial rik velar (က ခ ဂ ဃ င ပ ဖ ဗ မ လ သ).
Palatalisasi konsonan velar: ကျ (ky), ချ (hky), ဂျ (gy) tiucakko [tɕ], [tɕʰ], [dʑ]

.

မျှ [m̥j] hmy သျှ (hsy) rik လျှ (hly) tiucakko [ʃ]

.

မျွ [mw] myw
မျွှ [m̥w] hmyw

ya yit
မြ [mj] mr Umumna bih tipakay di huruf-huruf konsonan bilabial rik velar (က ခ ဂ ဃ င ပ ဖ ဗ မ). (Tapi dilom kata injaman jak Bahasa Pali rik Sanskerta, panday makay huruf konsonan barih munih mis. ဣန္ဒြေ )
Palatalisasi konsonan velar: ကြ (kr), ခြ (hkr), ဂြ (gr), ငြ (ngr) tiucakko [tɕ], [tɕʰ], [dʑ], [ɲ]

.

မြှ [m̥j] hmr
မြွ [mw] mrw
မြွှ [m̥w] hmrw

wa hswe
မွ [mw] mw
မွှ [m̥w] hmw

ha hto
မှ [m̥] hm Bih tipakay di ငှ (hng) [ŋ̊]

, ညှ/ဉှ (hny) [ɲ̥] , နှ (hn) [n̥] , မှ (hm) [m̥] , လှ (hl) [l̥] , ဝှ (hw) [ʍ] . ယှ (hy) rik ရှ (hr) tiucakko [ʃ] .

Rima Suku Kata

[dandani | Sunting sumbor]
Rima Suku Kata Burma, rik makay huruf က [k] sabagay cuntuh
Grafem IPA MLCTS Catatan
က [ka̰], [kə] ka. [a̰]

joda da vokal inheren, rik mak tijajakko bak diakritik piya juga. Sacara teori, hampir kaunyin suku kata titulis say layon suku kata tarakhir jak samungkal kata dapok tiucakko rik vokal [ə] (mak bunada rik makka [-ʔ] atawa [-ɰ̃] di akhir suku kata) sabagay rimana. Dilom praktikna, huruf konsonan bugahan say joda da cara paling umum untuk nyabdu suku kata say rimana joda da [ə] .

ကာ [kà] ka Ngakuk bontuk alternatif rik konsonan say titamtu misalna ဂါ ga [ɡà]

.[* 1]

ကား [ká] ka: Ngakuk bontuk alternatif ါး rik konsonan say titamtu misalna ဂါး ga: [ɡá]

.[* 1]

ကက် [kɛʔ] kak
ကင် [kɪ̀ɰ̃] kang
ကင့် [kɪ̰ɰ̃] kang.
ကင်း [kɪ́ɰ̃] kang:
ကစ် [kɪʔ] kac
ကည် [kì], [kè], [kɛ̀] kany
ကဉ် [kɪ̀ɰ̃]
ကည့် [kḭ], [kḛ], [kɛ̰] kany.
ကဉ့် [kɪ̰ɰ̃]
ကည်း [kí], [ké], [kɛ́] kany:
ကဉ်း [kɪ́ɰ̃]
ကတ် [kaʔ] kat
ကန် [kàɰ̃] kan
ကန့် [ka̰ɰ̃] kan.
ကန်း [káɰ̃] kan:
ကပ် [kaʔ] kap
ကမ် [kàɰ̃] kam
ကမ့် [ka̰ɰ̃] kam.
ကမ်း [káɰ̃] kam:
ကယ် [kɛ̀] kai
ကံ [kàɰ̃] kam
ကံ့ [ka̰ɰ̃] kam.
ကံး [káɰ̃] kam:
ကိ [kḭ] ki. Sabagay vokal tibukak, [ʔḭ]

tiwakili bak .

ကိတ် [keɪʔ] kit
ကိန် [kèɪɰ̃] kin
ကိန့် [kḛɪɰ̃] kin.
ကိန်း [kéɪɰ̃] kin:
ကိပ် [keɪʔ] kip
ကိမ် [kèɪɰ̃] kim
ကိမ့် [kḛɪɰ̃] kim.
ကိမ်း [kéɪɰ̃] kim:
ကိံ [kèɪɰ̃] kim
ကိံ့ [kḛɪɰ̃] kim.
ကိံး [kéɪɰ̃] kim:
ကီ [kì] ki Sabagay vokal tibukak, [ʔì]

tiwakili bak .

ကီး [kí] ki:
ကု [kṵ] ku. Sabagay vokal tibukak, [ʔṵ]

tiwakili bak .

ကုတ် [koʊʔ] kut
ကုန် [kòʊɰ̃] kun
ကုန့် [ko̰ʊɰ̃] kun.
ကုန်း [kóʊɰ̃] kun:
ကုပ် [koʊʔ] kup
ကုမ် [kòʊɰ̃] kum
ကုမ့် [ko̰ʊɰ̃] kum.
ကုမ်း [kóʊɰ̃] kum:
ကုံ [kòʊɰ̃] kum
ကုံ့ [ko̰ʊɰ̃] kum.
ကုံး [kóʊɰ̃] kum:
ကူ [kù] ku Sabagay vokal tibukak, [ʔù]

tiwakili bak .

ကူး [kú] ku: Sabagay vokal tibukak, [ʔú]

tiwakili bak ဦး.

ကေ [kè] ke Sabagay vokal tibukak, [ʔè]

tiwakili bak .

ကေ့ [kḛ] ke.
ကေး [ké] ke: Sabagay vokal tibukak, [ʔé]

tiwakili bak ဧး.

ကဲ [kɛ́] kai:
ကဲ့ [kɛ̰] kai.
ကော [kɔ́] kau: Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါ gau: [ɡɔ́]

.[* 1] Sabagay vokal tibukak, [ʔɔ́] tiwakili bak .

ကောက် [kaʊʔ] kauk Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါက် gauk [ɡaʊʔ]

.[* 1]

ကောင် [kàʊɰ̃] kaung Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါင် gaung [ɡàʊɰ̃]

.[* 1]

ကောင့် [ka̰ʊɰ̃] kaung. Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါင့် gaung. [ɡa̰ʊɰ̃]

.[* 1]

ကောင်း [káʊɰ̃] kaung: Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါင်း gaung: [ɡáʊɰ̃]

.[* 1]

ကော့ [kɔ̰] kau. Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါ့ gau. [ɡɔ̰]

.[* 1]

ကော် [kɔ̀] kau Ngakuk bontuk tijang alternatif rik konsonan say titamtu, misalna ဂေါ် gau [ɡɔ̀]

.[* 1] Sabagay vokal tibukak, [ʔɔ̀] tiwakili bak .

ကို [kò] kui
ကိုက် [kaɪʔ] kuik
ကိုင် [kàɪɰ̃] kuing
ကိုင့် [ka̰ɪɰ̃] kuing.
ကိုင်း [káɪɰ̃] kuing:
ကို့ [ko̰] kui.
ကိုး [kó] kui:
ကွတ် [kʊʔ] kwat
ကွန် [kʊ̀ɰ̃] kwan
ကွန့် [kʊ̰ɰ̃] kwan.
ကွန်း [kʊ́ɰ̃] kwan:
ကွပ် [kʊʔ] kwap
ကွမ် [kʊ̀ɰ̃] kwam
ကွမ့် [kʊ̰ɰ̃] kwam.
ကွမ်း [kʊ́ɰ̃] kwam:

Diyakritik rik Simbul

[dandani | Sunting sumbor]
Simbul Golar Burma Catatan
◌် အသတ်, တံခွန် ရှေ့ထိုး Wirama (Virama); ngahapus vokal usungan, rik sina ngguway suku kata jadi konsonan akhir, paling risok rik က င စ ည (ဉ) ဏ တ န ပ မ

rik kadang-kadang konsonan barih dilom kata injaman. Ini munih tipakay sabagay pananda nada marjinal, ngguway varian nada ribah jak ruwa simbul vokal nada langgar say buusungan: ယ်

say joda da varian nada ribah /ɛ̀/ jak

(bak default /ɛ́/ ), rik ◌ော်

rik ◌ေါ်

karuwana joda da varian nada ribah /ɔ̀/ jak ◌ော

rik ◌ေါ

(bak default /ɔ́/ ). Dilom konteks hasa ◌်

simbul say tisobut ရှေ့ထိုး

/ʃḛtʰó/ .[1]

◌င်္

(◌င်)

ကင်းစီး Versi miniatur superskrip jak င်
sataraf fonetik jak nasalisasi akhir င်

([ìɰ̃]) .
Tihalui tarutama jak kata injaman jak Bahasa Pali rik Sanskerta (mis. "Salasa," tisabdu အင်္ဂါ

rik layon da အင်ဂါ)

.[1]

◌့ အောက်မြစ် Ngguway nada budorit. Bih tipakay rik akhiran nasal atawa vokal say sacara buusungan anjajakko nada ribah atawa langgar.[1]
◌း ဝစ္စပေါက်, ဝိသဇ္ဇနီ, ရှေ့ကပေါက်, ရှေ့ဆီး Wisarga (Visarga); ngguway nada langgar. Dapok nutul akhiran sorau say titandai rik virama, atawa vokal say sacara buusungan say ngusung nada budorit atawa nada ribah.[1]
◌ာ

atawa ◌ါ

ရေးချ, မောက်ချ, ဝိုက်ချ Harak tipakay posay, ina anjajakko /à/

.[1] Sacara umum tisobut sabagay ရေးချ

/jéːtʃʰa̰/ diyakritik hasa uwat ruwa bontuk say sumang. Sacara default titulis ◌ာ

say tisobut ဝိုက်ချ

/waɪʔtʃʰa̰/ untuk spesifisitas, tapi untuk ngahindari kabingungan harak nutul huruf-huruf konsonan ခ ဂ င ဒ ပ ဝ

ina titulis sabagay ◌ါ

rik tisobut မောက်ချ

/maʊʔtʃʰa̰/.[1]

Walawpun biyasona mak tihinganko dilom suku kata tikobok, ◌ာ

atawa ◌ါ

panday tihalui dilom pira ngabungkal kata say buasal jak bahasa Pali juk ဓာတ်

(esensi, elemen) atawa မာန်

(kabanggan).

◌ေ သဝေထိုး Anjajakko /è/


Umumna bih tihinganko di suku kata tibukak, kidang kadang-kadang tihalui di suku kata tikobok dilom kata injaman juk မေတ္တာ

(metta)

◌ော

◌ေါ

Kombinasi jak ◌ေ

rik ◌ာ

atawa ◌ါ

Anjajakko /ɔ́/ di suku kata tibukak atawa /àʊ/ samakkung က

atawa

Varian nada ribah jak vokal hasa dilom suku kata tibukak titulis ◌ော်

atawa ◌ေါ်

.[1]

◌ဲ နောက်ပစ် Anjajakko /ɛ́/

Bih panday tihalui di suku kata tibukak.[1]

◌ု တစ်ချောင်းငင် Harak tipakay posay, anjajakko /ṵ/

di suku kata tibukak atawa, /ɔ̀ʊ/ di suku kata tikobok.[1]

◌ူ နှစ်ချောင်းငင် Anjajakko /ù/

Bih panday tihalui di suku kata tibukak.[1]

◌ိ လုံးကြီးတင် Anjajakko /ḭ/

di suku kata tibukak, atawa /èɪ/ di suku kata tikobok.[1]

◌ီ လုံးကြီးတင်ဆံခတ် Anjajakko /ì/

Bih panday tihalui di suku kata tibukak.[1]

◌ို Anjajakko /ò/

di suku kata tibukak, atawa /aɪ/ samakkung က

atawa

Kombinasi jak ◌ိ

i rik ◌ု

u diyakritik vokal.

◌ွ ဝဆွဲ Tipakay posay, anjajakko /wa̰/

di suku kata tibukak, bumacom-ragom, /ʊ̀/ or /wà/ di suku kata tikobok. Di suku kata tibukak, hasa munih dapok tikombinasiko rik tanda vokal ေ ဲ ာ ါ ယ်

rik pananda nada untuk nambahi /w/ di tongah antara pangkal rik vokal.[1] Jarang tihalui dilomm kombinasi ◌ွိုင်

[2]rik ◌ွိုက်

untuk nyalin /ɔɪ/ vokal jak Bahasa Inggris.

◌ံ သေးသေးတင် Anuswara (Anusvara), dilom kata-kata busuku kata lamon, kata hasa bufungsi sabagay nasal homorganik. Kata uncuk bufungsi juk akhiran -m, ngubah vokal rik nyamotko nada ribah sacara default, walawpun kata hasa dapok tikombinasiko rik pananda nada untuk ngguway suku kata bunada langgar atawa budorit. Kata hasa paling risok tipakay posay atawa tikombinasiko rik vokal ◌ု
kidang, ija panday munih tikombinasiko rik ◌ွ

atawa ◌ိ

Tikombinasiko untuk ambontuk ◌ုံ့

[3] ◌ုံ

◌ုံး

say ngubah rima jadi /o̰ʊɰ̃ òʊɰ̃ óʊɰ̃/

◌ၖ Tipakay sacara eksklusif untuk bahasa Sanskerta
◌ၗ Tipakay sacara eksklusif untuk bahasa Sanskerta r̥̄
◌ေါ် သဝေထိုးရေးချရှေ့ထိုး Tipakay untuk anjajakko ◌ော်

dilom pira ngabungkal huruf untuk ngahindari kabingungan bagi က, တ, ဘ, ဟ, အ

.[4]

Kalumpuk Kamungkinan Kombinasi Transkripsi Cuntuh
K က္က, က္ခ, ဂ္ဂ, ဂ္ဃ kk, kkh, gg, ggh [ng munih?] dukkha (ဒုက္ခ)


say hortina "sarokot"

C စ္စ, စ္ဆ, ဇ္ဇ, ဇ္ဈ, ဉ္စ, ဉ္ဆ, ဉ္ဇ, ဉ္ဈ cc, cch, jj, jjh, nyc, nych, nyj, nyjh wijja (ဝိဇ္ဇာ)


say hortina "pangapandayan"

T ဋ္ဋ, ဋ္ဌ, ဍ္ဍ, ဍ္ဎ, ဏ္ဋ, ဏ္ဍ tt, tth, dd, ddh, nt, nd kanda (ကဏ္ဍ)


say hortina "bagiyan"

T တ္တ, တ္ထ, ဒ္ဒ, ဒ္ဓ, န္တ, န္ထ, န္ဒ, န္ဓ, န္န tt, tth, dd, ddh, nt, nth, nd, ndh, nn manta. le: (မန္တလေး)


Mandalay, salah osay kota di nagara Myanmar

P ပ္ပ, ပ္ဖ, ဗ္ဗ, ဗ္ဘ, မ္ပ, မ္ဗ, မ္ဘ, မ္မ pp, pph, bb, bbh, mp, mb, mbh, mm kambha (ကမ္ဘာ)


say hortina "duniya"

(Barihna) ဿ, လ္လ, ဠ္ဠ ss, ll, ll pissa (ပိဿာ)


say hortina viss, unit pangukuran biyak tradisional Burma

Cuntuh Tulisan

[dandani | Sunting sumbor]

UDHR pasal 1

[dandani | Sunting sumbor]

လူတိုင်းသည် တူညီ လွတ်လပ်သော ဂုဏ်သိက္ခာဖြင့် လည်းကောင်း၊ တူညီလွတ်လပ်သော အခွင့်အရေးများဖြင့် လည်းကောင်း၊ မွေးဖွားလာသူများ ဖြစ်သည်။ ထိုသူတို့၌ ပိုင်းခြား ဝေဖန်တတ်သော ဉာဏ်နှင့် ကျင့်ဝတ် သိတတ်သော စိတ်တို့ရှိကြ၍ ထိုသူတို့သည် အချင်းချင်း မေတ္တာထား၍ ဆက်ဆံကျင့်သုံးသင့်၏။

lutuing:sany tu-nyi lwatlapsau: gun.sikhka.hprang. lany:kaung: tu-nyi-lwatlapsau: ahkwang.-are:mya:hprang. lany:kaung: mwe:hpwa:la.su-mya: hpracsany htuisutui.hnai puing:hkra: wehpantatsau: nyanhnang. kyang.wat si.tatsau: cittui.hri.kra.rwe htuisutui.sany ahkyang:hkyang: mettahta:rwe hcakhcamkyang.sum:sang.e

Kaunyin jolma tilahirko mardeka rik uwat pi'il rik hak-hak sai goh-goh. Tiyan tiunjuk akal pikiran rik hati nurani mari tiyan dapok nyampur rik sai barihna dilom semangat bukolpah.

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Mesher, Gene (2006) Burmese for Beginners, Paiboon Publishing Templat:ISBN
  2. i.e. ◌ွ wa + ◌ိ i + ◌ု u + င် ng
  3. i.e. ◌ု u + ◌ံ anusvara + ◌့ aukmyit (nada budorit)
  4. Templat:Cite book



Kasalahan dilom pangutipan: Ditemukan tag <ref> untuk kelompok bernama "*", tapi tidak ditemukan tag <references group="*"/> yang berkaitan